Przyjrzeliśmy się realizacji budżetów obywatelskich w 19 miastach na prawach powiatu w woj. śląskim. Na ten cel trafiają niebagatelne pieniądze – łączna pula środków w badanych miastach przekroczyła 112 mln zł. Katowice są liderem wydatków na mieszkańca, Jaworzno osiągnęło najwyższą frekwencję, a Częstochowa – największą aktywność projektową mieszkańców. Sprawdź, jak to robią inni i co można zrobić lepiej.
Nasze zainteresowanie budżetami obywatelskimi sięga 2009 roku. Już wtedy, jako pierwsi w Polsce, testowaliśmy i wdrażaliśmy tę metodę w praktyce. Projekt CRIS „Dwa bieguny”, stanowił pionierski przykład zastosowania budżetu partycypacyjnego w polskich warunkach. Wypracowane wtedy rozwiązania okazały się na tyle skuteczne, że są z powodzeniem stosowane również dzisiaj w klasycznych budżetach publicznych.
Budżet obywatelski to jedno z najważniejszych narzędzi partycypacji społecznej, które daje mieszkańcom możliwość bezpośredniego wpływu na sposób wydatkowania części środków publicznych. Skuteczność tego mechanizmu w dużej mierze zależy od poziomu zaangażowania społeczności lokalnej oraz od rozwiązań organizacyjnych i komunikacyjnych przyjmowanych przez samorządy.
Raport CRIS przedstawia wyniki badania dotyczącego zaangażowania mieszkańców w procedurę budżetu obywatelskiego w śląskich miastach na prawach powiatu. Analiza koncentruje się na tym, w jaki sposób miasta informują mieszkańców o zasadach budżetu obywatelskiego, jak wspierają ich na etapie składania projektów oraz jak organizują proces głosowania.
Badaniem objęto procedury wyboru projektów realizowane w 19 miastach województwa śląskiego (Bielsko-Biała, Bytom, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Rybnik, Siemianowice, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze, Żory). Analiza dotyczyła wyłącznie rozwiązań wdrażanych na podstawie ustawy o samorządzie gminnym i nie obejmowała innych form konsultacji społecznych.
Przedmiotem badania były procedury przeprowadzone w 2024 roku, dotyczące projektów przewidzianych do realizacji w 2025 roku. Celem raportu jest pokazanie, w jakim stopniu stosowane praktyki sprzyjają rzeczywistemu uczestnictwu mieszkańców w procesach decyzyjnych.
Badanie zrealizował zespół Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS w ramach projektu „CRIS – think tank obywatelski”. Zapraszamy samorządy i praktyków do dyskusji o tym, jak skuteczniej rozwijać budżety obywatelskie.
Pobierz raport: Budżet obywatelski 2025 w śląskich miastach na prawach powiatu
